Олон улсын математикийн өдөр тохиож байна
Математикийн шинжлэх ухааны хамгийн чухал тогтмолуудын нэг “Пи” тооны өдөр тохиож байна.
Пи тооны өдрийг дэлхий даяар жил бүрийн гуравдугаар сарын 14-нд тэмдэглэдэг. Энэ тогтмол нь 3.14-тэй тэнцдэг төдийгүй эхний гурван орныг төлөөлдөг учраас өнөөдрийг Пи тооны өдөр хэмээн тэмдэглэх болсон аж.
Энэ өдрийг Ларри Шав хэмээх физикч АНУ-ын Сан Франциско хотын Шинжлэх ухааны хүрээлэнд 1988 онд анх тэмдэглэжээ. Түүнээс хойш АНУ-ын конгрессийн гишүүд уг өдрийг 2009 онд албан ёсоор тогтмол тэмдэглэж байхаар баталсан. Харин 2019 оны 11 дүгээр сард хуралдсан ЮНЕСКО-гийн хурлаар энэ өдрийг "Олон улсын математикийн өдөр" болгон тэмдэглэхээр шийдсэн байдаг.
Математикчид пи тооны өдрийг ой санамжийн чадвар шалгах оюун ухааны тэмцээн уралдаан зохион байгуулж, π тоог дүрсэлсэн бялуу идэж тэмдэглэдэг байна. Манай улсын хувьд 2012 оноос уламжлал болгон тэмдэглэж байна. Энэ жилийн хувьд ШУА-ийн Математик, тоон технологийн хүрээлэнгээс нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулж, эрдэмтэн судлаачид “математик”, “пирамид пи тоо” сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлж, “математикчид” маркийн үзэсгэлэн гарах юм.
Пи тоо нь ойролцоогоор 3.14159-тэй тэнцүү бөгөөд хамгийн чухал математикийн тогтмолуудын нэг юм. Энэ нь тойрог, бөмбөрцөг, цилиндр, конус, эллипстэй холбоотой хамгийн өргөн хэрэглэгддэг. Хамгийн энгийн хэрэглээ нь дунд сургуульд тойргийн радиус, түүний тойргийнхоо урт, талбайтай ямар хамааралтай болохыг тайлбарлахад ашигладаг. Математикийн түүхийн туршид энэ тоог нарийвчлалтай тодорхойлох гэсэн оролдлогууд хийж, тус шинжлэх ухаанд шинэ ойлголт, томьёонуудыг ч мөн бий болгосоор иржээ.
Ташрамд дурдахад, хүн төрөлхтний Пи тооны тухай мэдэх хүсэл МЭӨ 1900 оноос эхлэлтэй. Эртний Бабилиончууд пи тоог 3,125 гэсэн бол Египетүүд 3,16 гэж бодож, хамгийн их ойртуулсан утгыг Архимед 3,1408-3,14285 гэж гаргаж байв. Виллиам Шанкс пи утгыг 1874 онд бодож 707 оронг олсон ч 527 дахь орноос түүний тооцоолол алдагдсан аж. Д.Ф Фергусон 1945 онд 620 дахь орон хүртэлх тооцооллыг гаргасан бол 1947 онд 710 дахь орон хүртэл боджээ. Тэгвэл Такакаши Канада 1999 онд пи тоог 206,158,430,000 дахь орон хүртэл бодож, Шингэрү Кондо 2011 онд 10 триллион хүртэлх орныг бодож гаргаж байжээ.
