Б.Баяраа: Хууль батлах замаар төр хувийн өмчийг боловсон “дээрэмдэж” болох уу
“Стратегийн ач холбогдолтой орд эзэмшигч компаниудын хувьцааг төр үнэгүй авах болон хөрөнгө оруулагч компани 34 хувийг эзэмшихийг хязгаарлаж байгаа” хуулийн заалт нь үндсэн хууль зөрчиж, зарим заалтуудтай зөрчилдөж байна гэсэн үндэслэлээр нэр бүхий хуульчид Үндсэн хуулийн цэцэд өргөдөл гаргасан байна. Тэгвэл энэ асуудлаар Үндсэн хуулийн цэцийн бага суудлын хуралдаан өнөөдөр болох юм.
Энэ талаар хуульч Б.Баяраа хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө, “2024 оны 4 сарын 19-нд баялагийн сангийн хууль батлагдсантай холбоотой ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Энэ нь стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд дээр хувийн хэвшил 3.1-ээс дээш хувьцаа эзэмших эрхгүй төр заавал 3.1-ээс дээш хувьцаа эзэмшинэ гэж заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, төрийн өмч давамгайлсан аж ахуйн нэгж байгуулагдана гэсэн үг юм. Хувийн хэвшил 3.1 хувьцааг бусдад зарж борлуулахгүй тохиолдолд Засгийн газрын БЭТ томилогдоно тусгай амнат ноогдуулна хувьцаагаа заавал олон нийтэд заавал санал болгоно гэх мэт стратегийн ач холбогдол бүхий ордын хөрөнгө оруулагчдын эрхийг хязгаарласан хууль батлагдсан.
Хамгийн гол нь энэ хууль батлагдахдаа “Хэрэв улсын төсвөөр хайгуул хийсэн бол тухайн хайгуул хийсэн зардалаа өнөөгийн бодит үнэ цэнээр төлөвлөж мөн дээрээс нь 50 хувийн хувьцааг үнэгүй авна. Хувийн хөрөнгөөр хайгуулалт хийсэн бол 3.1 хувийг үнэгүй авна гэсэн зохицуулалт бий. Тэгэхээр өнөөдөр МУ-ын хууль тогтоомжийн хүрээнд хувийн болон бусад төрлийн өмчийг төр ямар нэгэн байдлаар үнэ төлбөргүй авах хуулийн зохицуулалт байдаггүй. Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд хэрэв хөрөнгө орууулагчийн өмчийг төр нийгмийн зайлшгүй хэрэгцээнд авах юм бол нөхөн олговорыг өнөөгийн бодит үнэ цэнээр төлнө гэсэн зохицуулалт бий. Гэтэл ашигт малтмалын тухай хууль үүний эсрэг үнэгүй авна гэсэн хуулийн зохицуулалт бий болсон. Товчхондоо, хууль батлах замаар төр хувийн өмчийг боловсон дээрэмдэж болох уу гэдэг асуултад хариулт авахаар бид Үндсэн хуулийн цэцэд хандсан” гэжээ.
Үргэлжлүүлэн, Энэ хуулийн сөрөг үр дагавар нь гадаадын хөрөнгө оруулагчид манайд орж ирэхгүй үүдэн дээрээс үргээд явдаг. Өөрөөр хэлбэл УИХ-ын гишүүн сайд дарга нар үзэсгэлэн худалдаагаар улс орноо сурталчилаад явдаг араас нь хөрөнгө оруулагчид орж ирээд санхүүгийн болон хуулийн шинжилгээ хийгээд үзэхээр манайх ийм стратегийн орд гэдэг ойлголттой, энэ стратегийн ордод хамаарвал хичнээн өөрийн хөрөнгөөр хайж олсон ч гэсэн та 3.1-ээс дээш хувьцаа эзэмшихгүй болно гэсэн үг. Төр бол 3.1 ээс дээш гэж үзэхээр төрийн өмч давамгайлсан аж ахуйн нэгж болно гэхээр ямар ч хөрөнгө оруулагч Монголын төрд сайхан сэтгэл гаргаж туслан гүйцэтгэгч маягаар хөрөнгө оруулахыг хүсэхгүй тэгэхээр энэ хуулийг Үндсэ хууль зөрчсөн гэдгийг тогтоолгоё гэдэг зорилгоор ҮХЦ-д хандсан” гэв.
