"Датаком" компанийн ерөнхий захирал Д.Энхбат

Монгол хүний тархинд “Би дэлхий сөнөхөд ганцаараа л үлдэнэ. Таван ханат хэрэгтэй. Мотоцикль хэрэгтэй. Бусад нь дүүрч, галав юүлж байсан ч хамаа алга” гэж сэтгэдэг. Өөрөөр хэлбэл монгол хүн ганцаараа амьд үлдэнэ гэдэгтээ итгэдэг.

Хятад хүн эсрэгээрээ. Бөөгнөрч байж л амьд үлдэнэ гэдэгтээ итгэдэг. Ганцаараа үлдэх нь япон хүний хувьд сүйрлийн эцсийн хэлбэр. Монгол хүний хувьд “Эр хүний жаргал эзгүй хээр” гээд явчихдаг. Энэ хандлага нь бизнест нөлөөлдөг.

Булганд явж байхад тохиолдсон явдал. Санаандгүй тохиолоор Булган, Өвөрхангайн айрагны аль нь амттай тухай маргаан өрнөв өө. “Булганы айраг гэж яг ямар айраг юм бол, найрлага технологи, түүх нь юу вэ” гэж асуутал нэг ч хүн хариу хэлж чадаагүй. Булганы айраг гэдэг нь хадны мангаа гэдэг шиг хоосон яриа байгаа байхгүй юу. Тийм учраас Булганы айраг хөгждөггүй. Байхгүй юмыг яаж хөгжүүлэх билээ, бичээгүй юмыг сайжруулах арга байхгүй. Хаана ч тодорхой биш юмыг хэнд яаж заах вэ.

Өөрөөр хэлбэл Булганы айраг маань мэдлэгийн хэлбэрт ороогүй хэрэг. Гэтэл Шотландын вискины үйлдвэр 1100 жилийн турш хураасан хэдэн зуун жортой. Нэг жорыг хийх гэж магадгүй нэг нөхөр бүх амьдралаа зориулсан байх. Ингэж тасралтгүйгээр сайжруулж өөрчилж ирсэн учраас шотланд виски мэдлэгт тулгуурлаж байгаа юм. Тийм учраас сайжруулж болдог, тийм учраас бизнес болсон. Манай нийгмийн хувьд мэдлэг хөгжих процесс энэ мэтээр өрнөхгүй байна.

Би гольф тоглох дуртай. Нэг удаа англи багш ирж зөвлөгөө өглөө. Цагийн 300 доллараар зөвлөдөг, та нарт бол 100 доллараар зөвлөе гэхээр нь нэг удаа мөнгө зарж зөвлөгөө авъя гээд төлбөрөө хийчихлээ. Намайг цохихыг нэлээд харж байснаа “Та яг ямар хичээлд суусан бэ” гэж асуулаа. Хичээлд огт суугаагүйгээ хэллээ.

Хэсэг харж зогссоноо “Та гольфийн чигийн ном уншсан уу” гэж байна. “Үгүй” л гэлээ. Цохиж дууссаны дараа өнөөх чинь “Танд сайжруулах юм алга” гэдэг байгаа. Учрыг нь лавлатал “Таныг сайжруулах үүрэг магадгүй Буддагийн хийх ажил байх. Миний үүрэг бол таны арга барил, технологийг сайжруулах. Гэтэл танд арга барил, технологи алга” гэсэн хариу хэлсэн.

Бөхөөр бол ямар ч мэхгүй нөхөр болж таарч байгаа юм. Монголчууд үүнийгээ монголчлох, монгол ухааны гайхамшиг гэх мэтээр дөвийлгөдөг. Угтаа ямар ч жор, ямар ч стандарт, ямар ч дүрэмгүй, бодож байгаад хийнэ гэдэг юу ч байхгүйгийн л шинж.

Хятад, япончууд сайн ажиллаж байгаадаа амжилттай яваа юм биш. Тэд өөр төвшинд ажиллаж сэтгэдэг. Өөрөөр хэлбэл тэд вискиний бизнес эрхэллээ гэхэд жор хийж байна, стандарт бүтээж байна, зохион байгуулж байна. Гэтэл бид мэдлэг, технологи, стандарт гэсэн ойлголтыг хэрэгжүүлэхгүйгээр хий зүтгээд явдаг. Тийм зам байдгийг ч мэдэхгүй яваа.

Энгийнээр хэлбэл бид хөгжлийнхөө зам дээр гараагүй. Шүдээ зуугаад сайн ажиллавал л хөгжинө гэж зүтгээд байна. Тэгж хөгжих аргагүй. Зуугуулаа нийлээд мянган тонн шороо ухаж болно. Гэхдээ бид хэзээ ч экскаватортай болохгүй. Гэтэл япон, хятадууд бульдозер, экскаватор хийгээд байгаа юм.

Бидний хувьд бизнес яаж явах ёстой гэдгийг дараагийн төвшинд сэтгэж мэддэггүй. Энэ нь бидний соёлтой холбоотой. Монголчууд юмыг хурдан ойлгодог мөртлөө ноу хау буюу процедурын мэдлэггүй. Юмыг яаж, ямар дарааллаар хийдгийг мэддэггүй.

BSB-гийн захирал Б.Жаргалсайхан надад “Манай бүх гэмтэл нэг зүйлээс болдог. Манайхаас хөргөгч, угаалгын машин авсан нэг ч хүн заавраа хэзээ ч уншдаггүй” гэж хэлсэн юм. Заавраа уншихгүйгээр элдэв юм хийгээд угаалгын машинаа эвдчихдэг гэнэ л дээ. Өөрөөр хэлбэл бид мэдлэгтэй ажиллаж мэддэггүй. Гэтэл бусад улсад заавар, журам, стандарт бол амин сүнс нь.

Бид өрсөлдөөн бол олон давхар байшин гэдгийг ойлгодоггүй. Нэгдүгээр давхартаа чихэлдэж амьдрахаа л өрсөлдөөн гэж сэтгэдэг. Засгийн газар нь ч ийм бодлого барьж мэддэггүй. Нэгдүгээр давхартаа алалц, хамгийн сүүлд үлдсэн чинь л том бизнес эрхлэгч болно гэчихдэг.

Гадныхан манайхны бараа бүтээгдэхүүнийг чанаргүй гээд авахгүй байгаа юм биш. Системийн тоглолт хийдэг учраас систем ойлгодоггүй зэрлэг хүнтэй хамтрах боломжгүй л гэж биднийг хардаг. Системийн тоглолтод “ганцаараа амьд үлдэх” хүнийг авах боломжгүй. Тийм хүнтэй ажиллах арга байхгүй учраас тэр л дээ. Вьетнамын муухан компанитай Америкийн том компани хамтарч ажиллаад байдгийн нууц нь энэ.

Монголын улстөрд ороход нэг юм анзаарагддаг. Төр авч яваа хүмүүс төрийн төвшинд огт сэтгэдэггүй. Сайндаа л нэг асуудлын төвшинд сэтгэдэг, түймэр унтраахын төлөө ажилладаг. Тийм учраас манайд өнөөдөр улстөрчид талаар дүүрэн, төрийн түшээ маш ховор байна. учир нь төрийн хүн бол системийн төвшинд сэтгэдэг. Улс орны, салбарын төвшинд сэтгэдэг. Харин улстөрч бол сонгуулийн төвшинд сэтгэдэг.

Эх сурвалж: nio.mn

 

 

 

Хуульч О.Батхүү: “Шинэ Монгол” сургуулийн үүсгэн байгуулагч Ж.Галбадрах багшийн ТББ-руу улсын төсвөөс 1.2 тэрбум төгрөг оржээ. Төрийн өндөр албан тушаалтан төрөөс мөнгө авах нь бүү хэл сургалтын тэтгэлэгт ч хүүхдээ хамруулахыг хуулиар хориглосон.

3 цаг 7 мин

73 жил хууль бусаар ашиглаж байсан газрыг “Эхлэл бренд” ХХК 9.3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авлаа

3 цаг 58 мин

Архидан согтуурч, бусдыг зэвсгийн чанартай зүйлээр амь насыг нь хохироосон 2 хэрэг гарчээ

6 цаг 24 мин

УИХ-ын гишүүн Ж.Галбадрах: Хэрэв намайг төслөө сонгох уу. Гишүүнээ сонгох уу гэвэл би төслөө сонгоно

6 цаг 44 мин

"Шилэн" Цогоо: Ж.Галбадрах, П.Наранбаяр нар УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татах болзолоо хангалаа

9 цаг 8 мин

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

9 цаг 21 мин

АХМАДУУД: Тэтгэвэрийн асуудлыг шийдэхгүй бол тэмцлийн хурц хэлбэрт шилжинэ

9 цаг 23 мин

Автомашин жолоодож явахдаа хоёр настай хүүхдийг мөргөж, амь насыг нь хохироожээ

Өчигдөр 11 цаг 21 мин

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

Өчигдөр 09 цаг 27 мин

“Хүрээ цам-Даншиг наадам 2025” хүй долоон худагт болж байна

2025-06-28

Хөгжлийн банкныханы хэргээс сугарч үлдсэн ХХБ-ны гүйцэтгэх захирал асан О.Банзрагч гэж хэн бэ

2025-06-27

Замын-Үүд, Бичигт, Сүмбэр боомт долоодугаар сарын 11-15-ны өдрүүдэд түр хаана

2025-06-27

Яамдын нэгжийг цөөлснөөр удирдах албан тушаалтны тоо 31 хувиар буурч байна

2025-06-26

Ж.Чинбүрэн: Улаанбурхан өвчний дархжаалуулалтад таван тэрбум төгрөг зарцуулна

2025-06-25

С.Ганбаатар: Ухнаагийн Хүрэлсүх ээ! Чамаас Монголын парламентыг хамгаална!

2025-06-25

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

2025-06-25

Гааль, татварын байгууллагын үйлчилгээ, санхүүгийн цахим системүүд нэгдсэн үйл ажиллагаанд орж, хэрэглээ ашиглалт нэмэгдэж байгаа тул дэд бүтэц, хөрөнгө оруулалтын асуудлыг хамтран шийдвэрлэнэ

2025-06-24

Узбекистаны Ерөнхийлөгчийг албан ёсоор угтаж авлаа

2025-06-24

АЖ, дуучин Г.Түмэндэмбэрэл агсны хөшөөг Ж.Мөнхбат аваргын хөшөөний уран барималчаар бариулна

2025-06-24

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

2025-06-24

Хөгжлийн банкныханы хэргээс сугарч үлдсэн ХХБ-ны гүйцэтгэх захирал асан О.Банзрагч гэж хэн бэ

2025-06-27

Гааль, татварын байгууллагын үйлчилгээ, санхүүгийн цахим системүүд нэгдсэн үйл ажиллагаанд орж, хэрэглээ ашиглалт нэмэгдэж байгаа тул дэд бүтэц, хөрөнгө оруулалтын асуудлыг хамтран шийдвэрлэнэ

2025-06-24

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

2025-06-25

“Хүрээ цам-Даншиг наадам 2025” хүй долоон худагт болж байна

2025-06-28

С.Ганбаатар: Ухнаагийн Хүрэлсүх ээ! Чамаас Монголын парламентыг хамгаална!

2025-06-25

Замын-Үүд, Бичигт, Сүмбэр боомт долоодугаар сарын 11-15-ны өдрүүдэд түр хаана

2025-06-27

Узбекистаны Ерөнхийлөгчийг албан ёсоор угтаж авлаа

2025-06-24

Ж.Чинбүрэн: Улаанбурхан өвчний дархжаалуулалтад таван тэрбум төгрөг зарцуулна

2025-06-25

Яамдын нэгжийг цөөлснөөр удирдах албан тушаалтны тоо 31 хувиар буурч байна

2025-06-26

Хуульч О.Батхүү: “Шинэ Монгол” сургуулийн үүсгэн байгуулагч Ж.Галбадрах багшийн ТББ-руу улсын төсвөөс 1.2 тэрбум төгрөг оржээ. Төрийн өндөр албан тушаалтан төрөөс мөнгө авах нь бүү хэл сургалтын тэтгэлэгт ч хүүхдээ хамруулахыг хуулиар хориглосон.

3 цаг 7 мин

"Шилэн" Цогоо: Ж.Галбадрах, П.Наранбаяр нар УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татах болзолоо хангалаа

9 цаг 8 мин

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

Өчигдөр 09 цаг 27 мин

АХМАДУУД: Тэтгэвэрийн асуудлыг шийдэхгүй бол тэмцлийн хурц хэлбэрт шилжинэ

9 цаг 23 мин

Автомашин жолоодож явахдаа хоёр настай хүүхдийг мөргөж, амь насыг нь хохироожээ

Өчигдөр 11 цаг 21 мин

Архидан согтуурч, бусдыг зэвсгийн чанартай зүйлээр амь насыг нь хохироосон 2 хэрэг гарчээ

6 цаг 24 мин

Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм

9 цаг 21 мин

73 жил хууль бусаар ашиглаж байсан газрыг “Эхлэл бренд” ХХК 9.3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авлаа

3 цаг 58 мин

УИХ-ын гишүүн Ж.Галбадрах: Хэрэв намайг төслөө сонгох уу. Гишүүнээ сонгох уу гэвэл би төслөө сонгоно

6 цаг 44 мин

Сурталчилгаа